در قسمت اول کتاب موضوعاتي نظير مباني و منشأ اعتقاد به وحدت وجود، وحدت وجود انفسي، وحدت وجود آفاقي، رويکردهاي مختلف در بحث وحدت وجود، مباني وحدت وجود در هندوئيزم، وحدت وجود در ذهن و زبان غربيان، از فلسفه يونان تا نئوافلاطونيان، وحدت وجود در مسيحيت و بررسي انديشه هاي بزرگان اين دين در حوزة وحدت وجود و وحدت وجود در حکمت و عرفان اسلامي که به صورت پيوست وحدت وجود در سه مکتب الهي و زميني بررسي شده و در آن به مباني مباحث خردمندانه و شهودانه نگريسته شده است. در مباحث وحدت وجود در حکمت و عرفان اسلامي از انديشمندان اسلامي مانند شيخ اشراق، ابن عربي، مولانا، صدرالمتألهين شيرازي نام برده شده است. وحدت شهود بحث است که نويسنده آن را از ديدگاه علاءالدوله سمناني، شيخ احمد سرهندي به بررسي گرفته است، در اين ميان مباحث تجلي و انوار الهي پايان بخش اين کتاب است که در آن به مباحث اشراقي و تجلي آن در هنر و معماري اسلامي به صورت مبسوط نگريسته شده است. نتايج نهايي تحقيق و آنچه به صورت مطالعات تطبيقي به دست آمده است کمک است به بسط بحث در ساير اديان و مذاهب که تجلي گاه انوار الهي بوده اند. در حقيقت دفتر اول اين مجموعه در بخشي حکمي به بررسي و تبيين اصول وحدت وجود و وحدت شهود در اديان و حکم مي پردازد. ادياني چون مسيحيت، هندوئيزم و اسلام و حِکَمي چون حکمت يوناني و حکمت اسلامي، اين مبحث تا آنجا فرو مي رود که به اصل تجلي يعني سريان نور وجود در مراتب حضور و ظهور رسد و از تجلي به مراتب و از مراتب به خيال و از خيال به تصوير آن در گسترة هنر اسلامي (قوس نزول) و از آن به رمزگشايي عالمي که اين هنر راوي آن است (قوس صعود)، که اين مبحث به صورت مبسوط بررسي شده و به صورت علمي شکافته شده است. در قسمت دوم کيمياي خيال از سري پژوهشهاي فرهنگ و هنر اسلامي است که به مباني عرفاني هنر و معماري اسلامي پرداخته شده است. نويسنده آن را در چهار فصل؛ از فصل هفتم با عنوان قوة خيال و عالم مثال، بازگشتگاه صور تجريدي هنر اسلامي؛ فصل هشتم، نورد تجلي رنگ و نور در نگارگري ايراني و معماري اسلامي؛ فصل نهم، قدر (هندسه مقدس در معماري قدسي)؛ فصل دهم، نقد و نظر (نقد آراي خانم نجيب اوغلو در رد نظر سنت گرايان) همراه با فهرست منابع و مآخذ و تصاوير زيبا از معماري اسلامي، مساجد و نگارگري اسلامي، آورده است. وي در اين کتاب به بيان شناسي عالم خيال در قرآن، قوة خيال و عالم مثال در فلسفه اسلامي، خيال در حکمت امام محمد غزالي، خيال در ذهن و زبان شيخ اشراق، خيال در حکمت ابن عربي و خيال و زيبايي در انديشه هاي صدراي شيرازي توجه داده است و با شکافتن آنان و نگريستن عمقي، پيوند بين عالم خيال و مثال و ذهن و عين در دنياي واقعي و فراواقعيتي دريافته است. در بخش نور، تجلي رنگ و نور در نگارگري ايراني و معماري اسلامي، به نور در آيينة مذاهب فانوس خيال در انديشه هاي امام محمد غزالي، تجلي نور در نگارگري ايراني - اسلامي، تجلي رنگ در هنر اسلامي، رنگ در انديشه نجم الدين کبري، نجم رازي، علاء الدوله سمناني، ابن هيثم، رنگ و نور در معماري اسلامي پرداخته است و با دقت تمام در تجلي نور در اشياء و بازتاب انوار الهي در خيال و حرکت جوهري آن بر صفحه لوح دل و کاغذ و قلم، و يا معماري بلند و شکوه نگار اسلامي در شهرها، به زيبايي آن را شکافته و با کمک گرفتن از انديشة بزرگان کاربردي اش کرده است. در بخش قدر (هندسه مقدس در معماري قدسي) به قدر در قرآن، قدر و هندسه، هنر مقدس در معنا و معماري، منابع و بنيانهاي هندسه مقدس، به هنر مفهومي با ديد اسلامي نگريسته و آن را به صورت زيباي آراسته است. هنري که قدسي است و تجلي جمال و کمال خداوند بر زمين و معماري و نگارگري مرداني است که انوار الهي بر دلهاي پاک آنان تابيده است. زيباشناسي قدر در قرآن تجلي ادبي و علمي زيباشناختي جمال و حکمت الهي که در معماري اسلامي، نقش کمال را دارد. در بخش آخر، نقد و نظري است، که به نقد و شناخت بيشتر نظر خاتم نجيب اوغلو در رد نظر سنت گرايان پرداخته است، که در جاي خود جاي تأمل و شناخت دوبارة سنتهاي بزرگ اسلامي را دارد که خود، زيباي جديد در معماري کهن است.