حفظ و انتشار متون مراثي ائمه، يکي از رسالت‌هاي سترگ فرهنگي محسوب مي‌شود که در دور? معاصر از سويي موجب مددرساني به جريان هويت‌سازي در ميان اقشار گوناگون جامع? اسلامي و از سوي ديگر، زمينه‌ساز انجام تحقيقات نوين در اين خصوص مي‌گردد. از اين منظر، يکي از رسالت‌هاي پژوهشگران، شناسايي آثار موجود در اين حوزه و سپس همت نهادن در راستاي احياء آن است. مبتني بر اين نگرش، پس از بررسي آثار مراثي موجود در کتابخانه‌ها و نيز مراکز آرشيوي، يکي از آثار فاخر در اين زمينه، متعلق به دور? قاجار، تحت عنوان «اسرار الشهادة (ديوان سرباز)» اثر اسماعيل بروجردي (وفات 1289 ق) اديب و شاعر لرستاني شناسايي و به احياء آن پرداخته شده است. اسماعيل خان بروجردي معروف به سرباز، از جمله شعرايي است که با وجود اشتهار نسبي در دور? قاجار، نه‌تنها در لرستان، بلکه در پايتخت و ميان اديبان نيز تاکنون مورد توجه جدي قرار نگرفته است. قديمي‌ترين منبعي که او اشاره‌اي داشته، «سفينة المحمود» است که محمودميرزا آن را به امر پدرش فتحعلي شاه در سال 1240 به نگارش درآورده است. در اين کتاب آمده است: «نامش اسمعيل خان، از احشامات فيلي لرستان است و از طايف? کاکاوند». او را مي‌توان رشديافته در خانواده‌اي عشايري دانست که پس از مدتي در بروجرد اسکان دائم يافت. از دوران کودکي و نوجواني اسماعيل اطلاعاتي در دسترس نيست؛ اما مي‌توان چنين احتمال داد و پس از آن در سنين جواني علاقه به فعاليت نظامي يافته است. و چون در فوج نظام، صاحب‌منصب بوده و لقب خاني هم داشته، از اين‌رو «سرباز» تخلص مي‌نموده است. افزون بر اين بر اساس گزارش صاحب «حديقة الشعرا» چنين به نظر مي‌رسد که سرباز در سنين ميان‌سالي توأم با فعاليت نظامي، وارد حلقه‌هاي تصوف نيز گرديده است. به دليل وجود بسترهاي فرهنگ شيعي قوي در لرستان عصر قاجار، استفاده از نمادهاي آن در آثار اديبان و هنرمندان با استقبال گسترد? مردمي توأم بود. از «سرباز» دو اثر برجاي مانده است؛ چنان‌که دربار? اين دو اثر آمده است که او «در شاعري همه قسم شعر دارد. در مرثيه‌سرايي اهتمام زياد کرده و برخي از مراثي را چاپ کرده و مشهور است. ديوان اشعارش هم قريب به پنج هزار بيت است». آنچه در نسخه‌هاي متعدد «اسرار الشهادة» قابل مشاهده است، پرداختن به مصائب و روزهاي پاياني زندگي حضرت محمد (ص)، حضرت زهرا (س)، حضرت علي (ع)، امام حسن (ع)، امام کاظم (ع)، امام رضا (ع) و شرح تولد امام زمان (عج) به صورت مجمل و زمينه‌هاي پديدآمدن واقع? کربلا و شهادت سيدالشهداء (ع) به صورت مفصل است و هر يک از اين وقايع، از خط سير داستاني مختص به خود برخوردار است. با اين حال، گاه شاعر مبتني بر ذوق و علاقه، به سرايش غزليات و قصايدي پرداخته که تا حدودي متفاوت با درون‌مايه و محتواي اصلي مجالس است. از اين‌رو مصحح مبتني بر رويکرد امانت‌داري نسبت به متن، با مرتبط‌سازي خط سير حوادث و نيز انتقال اشعار متفاوت از خط سير وقايع به بخش ضمائم، کوشيده تا اثري منسجم را ارائه دهد که ثمر? آن اين کتاب با يک ديباچه، ده مجلس و بخش ضمائم مي‌باشد.