اين کتاب مجموعه اي مشتمل بر بيست مقاله درباره بيست تن از شاعران بزرگ زبان فارسي به قلم عبدالحسين زرين کوب (1301-1378) دانشمند معاصر. رودکي، فردوسي، فرخي، منوچهري، ناصر خسرو، مسعود سعد، خيام، سنايي، انوري، خاقاني، نظامي، عطار، مولوي، سعدي، امير خسرو دهلوي، ابن يمين، حافظ، جامي، صائب و بهار شاعران برگزيده از اين مجموعه اند. زرين کوب با تأليف اين مقاله قصد داشته است مجموعه اي ترتيب دهد که از درازگويي ها و تحقيقات پر دامنه ديگر محققان به دور باشد و شعر پيشينيان را براي جوانان آسان فهم کند و شوق و علاقه آنان را به شعر و ادب بيفزايد، او بر آن است که براي تحقيق درباره سرگذشت شاعران، بررسي اوضاع و احوال اجتماعي دوران حيات آنان، مطالعه نسخه هاي موجود آثار و دقت در شيوه زبان و بيان آنان تا بدان حد مهم است که ضرورت داشته باشد. از اين رو در نگارش اين مقاله ها اختصار را رعايت کرده است. طولاني ترين مقاله پير نيشابور (خيام) در 26 صفحه و کوتاه ترين مقاله دهقان شاعر (ابن يمين) در 6 صفحه است. و نويسنده در همين چند صفحه با استفاده از منابع گوناگون از قبيل تذکره ها و کتاب هاي تاريخي آثار محققان و اشعار خود شاعر و اشارات شاعران ديگر، اطلاعاتي درباره اوضاع اجتماعي شرح احوال و همچنين آثار شاعر به دست داده است. رعايت اختصار بيش از اندازه نويسنده را بر آن داشته است که در بسياري موارد از نقل اشعار شاعر يا نقل قول ديگران درباره او عليرغم آن که مي توانست گوشه اي از زندگي شاعر را بهتر به خواننده نشان دهد، خودداري کند. از اين رو براي خواننده بدون سابقه ذهني مطالب گنگ و مبهم مانده است. مؤلف براي عرضه طرز تفکر شاعر به منثور کردن اشعار وي پرداخته در حالي که نقل مستقيم شعرها مي توانست خواننده را با شيوه سخن شاعر آشنا کند. با آن که عنوان توضيحي کتاب مجموعه نقد ادبي است، نمي توان آن را نقد به معني دقيق کلمه دانست زيرا اغلب مقاله هاي آن فقط درباره زندگي شاعر و طرز انديشه و تفکر او در متن جامعه اي که در آن مي زيسته است اطلاعاتي به دست مي دهد. نثر با کاروان حله اديبانه است. بايد گفت که اين اثر طليعه تحقيقات پر دامنه و عالمانه زرين کوب است که در آثار متعدد و متنوع او جلوه گر شده است و تنها از همين جهت اهميت دارد. و نبايد آن را چيزي بيش از نخستين تلاش هاي آزمايشي در راه نقد ادبي شمرد. اغلب اين مقاله ها، ابتدا به تدريج در مجله هاي ادبي و سپس به صورت مجموعه اي جداگانه چاپ شده است.